پیش نشست همایش ما وغرب در آراء و اندیشه حضرت آیت الله العظمی خامنه ای مد ظله العالی با عنوان «تصویر زن مسلمان در سینمای ایران و تاثیر پذیری آن از مبانی غرب و مقایسه آن با رهنمود های مقام معظم رهبری(مد ظله العالی)» در روز چهارشنبه 4 تیرماه 1404 در مشهد مقدس برگزار شد. این نشست به همت انجمن علمی مطالعات جامع زن و خانواده حوزه علمیه خراسان در سالن جلسات موسسه آموزشی، پژوهشی و فرهنگی اسلام شناسی حضرت زهرا  سلام‌الله‌علیها برگزار گردید. در این نشست جناب حجت الاسلام و المسلمین مصطفی یوسف زاده به ارائه مطالب خود پرداختند.

حجت الاسلام و المسلمین مصطفی یوسف زاده در ابتدا فرمودند؛ سینمای ایران، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای فرهنگ‌سازی، نقش کلیدی در شکل‌دهی به ذهنیت عمومی درباره جایگاه، نقش و هویت زن ایفا کرده است. سپس به بازنمایی زن مسلمان در سینمای ایران در دوران پهلوی اول و دوم پرداخت و نشان داد چگونه این تصویر در مواردی تحت‌تأثیر مبانی فرهنگی و الگوهای غربی قرار گرفته است. در کنار این تحلیل، رهنمودهای مقام معظم رهبری درباره زن، خانواده و فرهنگ اسلامی بررسی و با مضامین رایج در سینمای ایران مقایسه شد. ایشان تاکید کردند که بعد از انقلاب هرچند در مواردی سینمای ایران کوشیده به الگوهای بومی و اسلامی نزدیک شود، اما در بسیاری از تولیدات، ردپای نگاه لیبرالیستی، فردگرایانه و فمینیستی غربی آشکار است. لذا، برای تقویت تصویر زن مسلمان بر اساس رهنمودهای مقام معظم رهبری تنها راه را تولید محتوا دانستند.

ایشان ادامه دادند؛ در دوره پهلوی اول، زنان در سینما نقش‌های فرعی و کلیشه‌ای داشتند. 

- در پهلوی دوم، سینما به ابزاری برای تبلیغ سبک زندگی غربی تبدیل شد که زنان را بیشتر به عنوان موجوداتی جنسی و ابزار جلب مخاطب نشان می‌داد. 

- پس از انقلاب، جایگاه زنان در سینما تغییر کرد و نقش‌های فعال‌تر و تأثیرگذارتر به زنان داده شد، اما در دو دهه اخیر، به دلیل نفوذ سبک زندگی غربی، برخی فیلم‌ها زنان را با الگوهای فردگرایی و دوری از نقش‌های سنتی مادری و همسری نمایش داده‌اند که با مبانی اسلامی و فرهنگی جامعه ایران در تعارض است.

نگاهی که در سینمای ایران به زن وجود دارد، تا حد زیادی برگرفته از نگاه تمدن غرب است؛ نگاهی که زن را موجودی مستقل، برابر و دوشادوش مرد در تمامی عرصه‌ها می‌بیند و نقش زن را بیشتر به عنوان فردی با حقوق و آزادی‌های مشابه مردان تعریف می‌کند. این نگاه باعث شده است که تصویر زن در سینمای ایران گاه از خلقت و نقش طبیعی و متعالی او در اسلام فاصله بگیرد و زن به موجودی ابزاری یا صرفاً فردی مستقل و گاه منفعل تبدیل شود.

ایشان با پخش تصاویری از برخی فیلم ها در سینمای ایران ادامه دادند؛ علی‌رغم افزایش حضور زنان در نقش‌های مختلف، بازنمایی آنان هنوز تا حد زیادی کلیشه‌ای و تبعیض‌آمیز است. زنانی که در فیلم‌ها نشان داده می‌شوند یا به صورت زنانی سنت‌شکن و عصیانگر و آسیب‌پذیر تصویر می‌شوند یا به عنوان قربانیان ناتوان از مدیریت شرایط زندگی به نمایش درمی‌آیند. این تصویرسازی گاه متاثر از گفتمان‌های فمنیستی غربی است که زن را موجودی شکننده و نیازمند حمایت نشان می دهد.

سینمای غرب با حمایت از جریان‌های فمنیستی و ترویج سبک زندگی مدرن، نقش زنان را در جامعه به سمت فردگرایی، استقلال مطلق و دوری از چارچوب‌های خانواده سوق داده است. این الگوها در سینمای ایران نیز نفوذ کرده و باعث شده است که برخی فیلم‌ها زن را از نقش‌های مادری و همسری دور کنند و به جای آن، زن را به عنوان فردی مستقل و گاه مخالف سنت‌های اسلامی نشان دهند. این روند باعث بروز آسیب‌هایی مانند بدپوششی، آرایش‌های غیرمعمول و ...شده است.

استاد ادامه داد؛ نفوذ تفکرات غربی و حمایت‌های جریان‌های صهیونیستی و غربی از فیلم‌هایی که تصویر وارونه و اغراق‌آمیز از زن ارائه می‌دهند، باعث ترویج دیدگاه‌هایی شده که با مبانی اسلامی و فرهنگی جامعه ایران در تضاد است. این فیلم‌ها با تساوی‌طلبی موهوم و نادیده گرفتن تفاوت‌های ماهوی زن و مرد، شکاف‌های جنسیتی را افزایش داده و به تضعیف جایگاه زن در خانواده و جامعه کمک می‌کنند.

 لذا استاد با تاکید بربیانات رهبری که می فرمایند نقد سینمای غرب کافی نیست، وظیفه دغدغه‌مندان تولید آثار متعهدانه است. تاکید کردند: حوزه علمیه به‌عنوان یک نهاد فرهنگی بایستی با تولید محتوای ارزشی برای بازگرداندن تصویر زن به جایگاه متعالی دینی و فرهنگی او در سینما با تمام توان تلاش کند.

سپس با پخش صحنه‌هایی از فیلم «جدایی نادر از سیمین»تحلیل شد که چگونه شخصیت «سیمین» با وجود ظاهر مذهبی، به‌سمت فردگرایی افراطی غربی سوق داده می‌شود؛ جایی که اولویت‌های شغلی بر مسئولیت مادری غالب می‌گردد. در این بخش، استاد با اشاره به اندیشه رهبر معظم انقلاب تأکید کردند:  تقلیل نقش مادری به مانع پیشرفت، تحریف گفتمان اسلامی است.

سپس صحنه‌های کلیدی از «اورکا»نمایش داده شد که حجاب شخصیت زن اصلی را بعنوان مانع اصلی پیشرفت می داند. استاد با تطبیق اندیشه رهبر انقلاب هشدار دادند:

حجاب در سینما باید نماد عزت باشد، نه محدودیت! این صحنه‌ها ناخودآگاه الگوی زن غربی را ترویج می‌کند. چرا که بدن‌نمایی زن در سینما، خیانت به کرامت انسانی است.

در ادامه بخشی از سکانس فیلم هایی که اکثرا با بازیگری نیکی کریمی ساخته شد،خیزش سینمای ایران به تفکرات فمینیستی و مرد ستیزی را یادآور شدند.

در نهایت استاد با اشاره به تاکید بر اندیشه رهبر معظم فرمودند: نقد سینمای ایران با تاثیر پذیری از تفکرات غربی کافی نیست: وظیفه دغدغه‌مندان تولید آثار متعهدانه است.

 در این راستا فریاد زدن از آسیب‌ها علاج کار نیست؛ هنرمند متعهد باید دوربین به دست گیرد و تصویر زن تراز اسلام را در قاب تصویر زنده کند.

لازم به ذکر است این نشست در تاریخ ۴/۴/۱۴۰۴ توسط انجمن علمی مطالعات جامع زن و خانواده حوزه علمیه خراسان در مدرسه علمیه اسلام شناسی حضرت زهرا سلام الله علیها با همکاری دفتر حفظ و نشر آثارحضرت آیت الله العظمی خامنه ای و با حضور اساتید و خواهران مبلغ سازمان تبلیغات  اسلامی مشهد برگزار شد.

دانلود خلاصه جلسه